Григориј Мелников помина дваесет и шест години по туѓи кровови, менувајќи станови, работи и љубови, сè додека во градот не почна да го гуши вцртаниот асфалт. Една летна ноќ, кога товарот на непишаните грижи стана потежок од сопствениот здив, реши: ќе се врати во селото што некогаш го нарекуваше дом. Таму, зад старите дабови стебла, зад заборавените гробишта и напукнатиот црковен ѕвон, можеби сè уште ќути коренот што може да го спаси човекот од себе.

Но селото, штом го виде, не му посака „добредојде“.
Жена што црпеше вода од студен бунар само ја тргна главата надолу и ја стегна шамијата околу брадата. Маж со воловска кола го одмина како да гледа низ неподвижен говорник. А едно слабечко момче, со коприва изгребани колена, се наведна, зграби камен и го фрли право кон неговите чизми. Каменот се стркала по прашината, но погледот на детето, остар како помрачина, остана врежан во очите на Григориј подолго од секоја рана.

Нешто не е во ред, прошепоти во себе, цврсто стегајќи ги клучевите од старата куќа. Таа куќа стоеше на ридот како одбегнат сведок на нешто што никој не се осмелил јавно да го именува.

ПРАГ НА СТАРИОТ ДОМ
Кровот се беше поискривил, а дренот што некогаш мирисал на пролет сега висеше како јазол над вратницата. Со едно турнување, штавеното дрво се отвори и во внатрешноста се распрсна мирис од мувла, влага и – најчудно од сè – нешто топло, животинско, како здив на невидлив сопатник.

Тогаш, од некаде зад внатрешниот под, стигна шепот сличен на подзаборавена детска песна:

„Дојде… но задоцни…“

Григориј се стресе. Звукот не личеше на ехо низ празен ходник; звучеше како директен одговор на некое прашање што тој дури и не го поставил. Но во собата немаше никој. Подот скркаше, не како старо дрво, туку како да крикна против неговата тежина.

СЕЛСКИТЕ ЛЕГЕНДИ, ШТО ГИ СЕ ТРУДАТ ДА УМРАТ, НО НЕ МОЖАТ
Уште како дете слушал дека во нивниот крај лутаат приказни за исчезнувања што никој не ги разјаснил, за „волци“ што одамна не биле видени, за врисоци кои ноќе ѕидаат ѕидови од тишина, а веќе наутро ги снемува без траг. Тогаш му изгледале како бајки преплетени со аграрна фантазија. Сега, секој затворен капак на прозорец, секоја клучалка со згрутчена р’ѓа, секој опсипан талисман од суви корени и пепел му шепкаше дека старите сказни можеби никогаш не биле сказни.

Одлучи да ја побара Аграфена – вдовицата што порано го минувала патот до училиштето само за да му остави парчиња крвавец во џебот. Штом ја подѕирна кон верандата, таа ја отвори вратата само колку за едно исплашено око.

— Гриша? — шепна, а потоа без воздив му рече:
— Не смееше да се вратиш. Мелникови не се враќаат. Бегај, дете. Ноќта овде не е за луѓе што еднаш ја напуштиле.

Тој се насмевна со горчлив инает. Каков човек би бил ако отстапи пред сопствениот праг?

ПРВИОТ ПОВИК
Нешто после полноќ, кога ридот го проголтаа облаци без месечина, тресок на старо јажињево тркало го разбуди. Од прозорецот виде силуета како столб од чад. Стоеше до бунарот. Неподвижна. Лицето му беше скриено под темен превез, но погледот – иако без очи – редеше прашања што пареа низ стаклото.

Со фенер во дланка, Григориј слезе. Тревата под боси стапала беше студена како железо што ноќта го заборавила на дожд. Кога се доближи, силуетата исчезна. На камениот венец на бунарот засветка нешто влажно: отпечаток од рака. Пресен. И како да пулсира.

СВЕТИЛНИК ВО РАСПАДНАТ ХРАМ
Утрото го најде пред црквата со излупено иконостас. Се чинеше дека ѕвонарот заминал пред чекори што не оставаат траги. На олтарот, меѓу изгорени свеќи, лежеше дебела кожена свеска и плик. Ракописот го позна веднаш – татко му, починат пред десет години.

„Ако го читаш ова, значи повторно ги отвори портите што јас со крв ги заклучив.
Некогаш еден од нашите предци предаде братјa и забетонира клетва во својата сенка.
Секој Мелников што ќе ја напушти оваа земја мора да остане патник.
Оној што се враќа го буди спиениот глас.
Таму каде што слушнеш да го вика твоето име, немој да одговориш.
Кога ќе ги почувствуваш очите што бараат да ги погледнеш, не кревај поглед.
И ако ја чуеш мајка ти… трчај, сине. Тоа не е мајка ти.“

Кога се стрча кон вратата, некој ја беше запечатил однадвор. А зад грб – глас. Нежен, меден, премногу познат.

— Гришенко… се врати… толку те чекав…

Не гледај, не говори, бегај. Чекорите нема да го слушнат ако срцето е побрзо од сопствениот страв.

ТИШИНА, ШТО НЕ ЌЕ ДА УМРЕ
Три дена подоцна го најдоа пред божјата куќа, седнат на ладниот праг. Очите му беа матни, гласот – изгаснат. Од тој миг ниту збор. Се пресели во полуобрушена колиба на раб од борова шума. Секоја ноќ селаните слушаат чекори околу неговиот дом, како тежок крин ломи суво лисје, и шепот што се рови во темнината:

„Се вратив… не требаше… требаше странски пат да бидам…“

ПАТУВАЧЕ, СЛУШАЈ ДОБРО
Денес, ако случајно ја напуштиш асфалтираната траса и