На периферијата на едно мало село, покрај искривени огради и прашлива патека, се одржуваше погреб. Небото беше ниско, сиво, тмурно. Ветрот носеше мирис на влажна земја и овенати цвеќиња. Луѓето облечени во темна облека стоеја во тишина околу свежо ископаната гробница. Некои тивко плачеа, други со наведнати глави се крстеа и гледаа во земјата.

Ковчегот веќе беше поставен над отворот. Требаше само да се кажат последните зборови и да се фрли грст земја. Сè течеше според обичајот. Молкум, тажно, достоинствено.

И тогаш — нешто го наруши тој мир.

Одеднаш, се слушна силен и брз тропот — коњски копита. Пристигнуваа со неверојатна брзина.

Сите се свртеа. И тогаш ја видоа.

Од шумата, како привидение, се појави кобила. Висока, елегантна, со сјајна костенлива боја и бела дамка на челото. Трчаше право кон собраните луѓе. Без страв, без двоумење. Како да знаеше каде оди. Како да знаеше зошто е тука.

Паника настана. Жени извикаа. Мажи ги покрија децата. Некој го извади телефонот. Изгледаше диво, непредвидливо. Се плашеа дека ќе го сруши ковчегот, дека некого ќе повреди.

Но тоа не се случи.

Кобилата нагло застана. Само чекор оддалечена од ковчегот.

Стоеше како закована. Не ги гледаше луѓето, не ги гледаше цвеќињата. Го гледаше само ковчегот.

Дишеше длабоко. Градите ѝ се креваа и спуштаа бавно. Никој не се приближуваше. Никој не разбра што се случува.

Тогаш, еден постар маж во долг црн капут, се приближи и прошепоти:

— Тоа е неговата кобила. Марта.

Се прошири шепот низ присутните. Некои се прекрстија. Сè одеднаш доби смисла. Марта била со починатиот речиси петнаесет години. Единствена придружничка во неговиот самотен живот. Тој живеел на крајот од селото, близу шумата. Секој ден разговарал со неа, се грижел за неа. Кога починал, таа исчезнала. Луѓето мислеа дека избегала од страв. Ја бараа, ја викаа — залудно.

А сега… се вратила. Токму на денот на неговиот погреб.

И тогаш — нешто уште пострашно и повознемирувачко. Кобилата се спушти на предните нозе. Полека, свесно. Тоа не беше замор. Тоа беше почит. Тага. Збогување.

— Дошла да му се прости — рече со треперлив глас една жена со марамче на главата.

Никој не знаеше како го нашла патот. Како го знаела времето. Но таа беше таму. И не си заминуваше.

Стоеше неподвижна додека го спуштаа ковчегот. Дури и кога земјата започна да паѓа врз дрвото, не мрдна. А кога луѓето почнаа да си заминуваат — таа сè уште беше таму.

И дури потоа, полека, со достоинство, се заврте и тргна назад кон шумата. Таму од каде што дошла.

Еден од мажите се обиде да ја следи. Но се врати сам.

— Не дозволува никој да ѝ се приближи. Си оди сама.

Селото беше потресено. Некои велеа дека тоа било само инстинкт. Други — дека било знак. Но мнозинството молчеше. Затоа што во душата чувствуваа: тоа не беше обично животинско однесување.

Минати денови. Никој повеќе не ја виде Марта. Но сите што беа таму продолжија да раскажуваат за тој момент. Со восхит, со стравопочит. Затоа што тоа беше вистинско збогување. Молкум. Моќно. Вечно.

Оттогаш, во селото велат:

— Ако животно вака жали по тебе, тогаш си бил добар човек. Зашто ниту ѕвер, ниту небото не може да се излаже.

И секој што ја слуша оваа приказна си помислува: Кој ќе дојде на мојот ковчег? Кој ќе ме почувствува толку длабоко што ќе дојде низ шумата, само за да ми се прости?

Марта исчезна. Но споменот за неа остана.

И повеќе не ја нарекуваат само кобила.

Туку ја викаат Чуварка на душата.