Во 2009 година, Велика Британија беше потресена од приказна што за неколку часа се претвори во национална дебата. Во центарот на вниманието беа две деца од Источен Сасекс: 16-годишната Шантел Стедман и 13-годишниот Алфи Патен. Нивното тврдење беше дека Алфи е татко на новородената ќерка на Шантел – Мејзи Роксана. Сликата на момче со бебешко лице, како држи новороденче во рацете, изгледаше речиси неверојатно. Но таа стана дел од насловните страници на најголемите весници и на телевизиските екрани низ целата земја.

Следеше вистинска медиумска бура: бескрајни интервјуа, сензационалистички наслови и поларизирани реакции од јавноста. Овој случај не беше само за тоа дали едно дете може да биде родител – тој ја отвори вратата за прашања за сексуалната едукација, одговорноста на семејствата, улогата на медиумите и заштитата на малолетниците.

Медиумски вртлог

Од моментот кога приказната излезе во јавноста, насловите беа експлозивни: „Татко на 13 години?“ и „Најмладиот татко во Британија?“ Телевизии и таблоиди се натпреваруваа кој ќе објави повеќе детали, кој ќе стигне прв до изјава. Алфи и Шантел станаа симболи на една генерација, но истовремено и мета на потсмев, шок и морална осуда.

Реакциите беа поделени. Некои ги обвинуваа родителите за занемарување, други ја обвинуваа државата. Имаше и такви што чувствуваа сожалување – особено кон Алфи, кој често изгледаше збунето, тивко и надвор од контрола над настаните околу себе. За многумина, ова не беше само приказна за неочекувано родителство – беше приказна за пропусти во системот.

Неочекуван пресврт: тестот за татковство

Само неколку недели подоцна, ДНК тестот – наредено од суд – покажа дека Алфи не е биолошкиот татко на Мејзи. Таткото бил друг тинејџер, 15-годишен. Оваа вест беше шокантна и за Алфи и за јавноста. Постави прашања за тоа дали медиумите постапиле одговорно. Дали Алфи требало да биде изложен пред јавноста пред да се потврди татковството? Дали некој навистина размислувал за неговото психичко здравје?

За Алфи, ова беше длабоко разочарување. Веруваше дека е татко. Се поврза со бебето, се чувствуваше важен, дел од нешто сериозно. Но откако вистината излезе на виделина, тој не само што изгуби улога – стана симбол на незнаење и детска наивност.

Огледало на општествената реалност

Овој случај не беше само вест. Тој беше аларм. Ја откри реалноста на децата кои растат без доволно едукација, без поддршка, во сиромашни и нестабилни семејства. Како може 13-годишно дете да верува дека е подготвено да биде родител? Како тоа му било дозволено?

Исто така, се постави прашање за улогата на родителите. Многумина ги критикуваа семејствата на Алфи и Шантел – не само што не ги заштитиле децата, туку некои ги обвинија дека ги охрабриле да учествуваат во медиумски спектакл. Прашањето „Каде беа родителите?“ одекнуваше во јавниот простор.

И на крајот, приказната беше и за класната нееднаквост. И двајцата доаѓаа од сиромашни семејства. Можеби токму тоа објаснува дел од недостатокот на знаење, на поддршка, на алтернативи. Публиката не гледаше само две деца – гледаше систем што редовно потфрла.

Медиумска етика и малолетници

Најзагрижувачки беше, можеби, однесувањето на медиумите. Алфи, дете кое сè уште одеше во основно училиште, беше претворен во медиумска ѕвезда без негова согласност. Сликите од неговото лице беа на секоја насловна. Секој негов збор беше анализиран.

Дали навистина можел да даде информирана согласност? Дали знаел што значи да се појави на насловна страна? Или беше искористен за сензација, за кликови, за продажба?

Овој случај го засили повикот за построга етичка регулација на известување за деца. Некои новинари и организации за заштита на деца побараа јасни насоки – кога и како може да се интервјуира малолетник, и што значи „јавен интерес“ кога станува збор за дете.

Живот по сенката на јавноста

Животот за Алфи по завршувањето на медиумскиот спектакл не беше лесен. Во подоцнежни интервјуа зборуваше за исмејување, проблеми во училиште и трауми што ги носел со себе. Долго време бил познат како „тој дечко од весниците“. А самиот немал контрола врз тоа.

Шантел продолжи да ја одгледува својата ќерка подалеку од очите на јавноста. Малку се знае за нејзиниот понатамошен живот – можеби токму тоа молчење е нејзиниот начин на лечење.

Наследство од еден момент

Повеќе од една деценија помина од тој момент кога Британија колективно се праша: „Како е можно?“ Но приказната за Алфи Патен не е заборавена. Таа остана дел од дискусиите за медиуми, за млади, за одговорност и за социјална правда.

Нè потсети дека зад секоја вирална вест има човечки живот. Дека не треба да судиме, туку да разбереме. И дека општеството, ако сака да биде одговорно, мора да се грижи за најмладите – со знаење, сочувство и зрелост.

Зашто приказната на Алфи не беше само за тоа дали едно дете може да стане родител. Таа беше – и останува – приказна за тоа дали општеството знае како да биде родител на своите деца.