Никој не сакаше да биде првиот што ќе ја отвори. Очекуваа ужас: распарчана млада стражарка, крв на ѕидовите, сцена што човек не ја заборава до крајот на животот. Таа ноќ требаше да биде казна, поука, одмазда за нејзината „преголема правда“.

Зашто таму, зад тие врати, беа затворени најопасните од сите — човек што убил без да трепне, поранешен војник што задушил двајца чувари за време на бунт, и уште еден, тивок, студен, со очи без душа. Самиот мирис во таа ќелија беше тежок, како да носи спомени од мачења и врисоци.

Бравата штракна. Вратата се отвори бавно, со звук како болен воздив.

Но она што го видоа внатре — не го очекуваа ниту најцрните мисли.

Затворениците не стоеја како волци пред плен.

Стоеја врз подот — врзани. Со искинати делови од своите маици и панталони. Лицата им беа модри, облепени со страв, а погледите им беа оборени. Тие, кои вчера плукаа и се закануваа смрт, сега изгледаа скршени, како да се соочиле со нешто што ги надминало.

А во центарот на ќелијата — стоеше Анна.

Рефлексијата на светлото ја фаќаше скинатата униформа, косата ѝ беше испадната од плетенка, ракавот подрапан. Но таа не се тресеше, не бараше помош. Стоеше стабилно, со очи остри и мирни. Не изгледаше како жртва.

Изгледаше како сведок што преживеал нешто што луѓето не можат да сфатат.

Со глас тивок, но засечен како нож, таа изусти:

— Сакајте да знаете како ќе изгледам наутро? Еве — гледајте.

Чуварите занемеа. Дури и воздухот се чинеше дека застана. Подоцна, еден од затворениците — поранешниот војник — ќе признае шепотејќи, со очи полни паника:

— Таа не плачеше. Не викна. Само гледаше во нас. И тој поглед… беше потемен од ноќта. Не можевме да ѝ пријдеме. Не ние ја затворивме со нас — ние бевме заробени со неа.

Кога ја изведоа Анна во дворот, директорот веќе чекореше нервозно. Се надеваше на понижена жена, скршена, исплашена, која ќе моли да стане помилостив. Но Анна не го симна погледот. Одеше право, цврсто, како некој што ја видел вистината и се вратил жив за да ја каже.

Таа застана пред него и рече јасно, без трепкање:

— Ме учевте дека најстрашни се криминалците зад решетки. Но вечерва научив друго. Најстрашни се тие што имаат клучеви, а немаат совест.

Се слушна потресно молк. Не збор — молк што тежеше повеќе од куршум.

Тогаш Анна ја брцна раката во џебот и извади мал диктафон. Притисна „play“.

Дворот го пресече гласот на самиот директор — јасен, непроменлив:

„Ќе ја минеш ноќта со нив. Утре ќе видиме колку си храбра.“

Никој веќе не можеше да негира. Докажаното беше повисоко од секоја функција. Случајот одма беше проследен до обвинителството. Директорот го сменија, а чуварот што претепуваше затвореници заврши зад истите решетки што ги контролираше.

Ќелија №12 ја заклучија засекогаш. Никој не влегува таму. Дури и ноќе чуварите ја обиколуваат со брз чекор, како нешто невидливо да ги следи.

Анна замина самата. Не се врати. Но нејзиното име остана меѓу ѕидовите — како шепот, како предупредување.

Не плаши се од заробениот.
Плаши се од тој што гледа во темнината —
и темнината се повлекува пред него.

Некои велат дека ноќе, кога тишината ја голта тврдината, од вратата на ќелија 12 се слуша слаб шум.

Не врисок.
Не молба.

Само трага од ноќ,
кога стравот избра друга страна.