Кога Михаил забележа дека цвеќињата од гробот на неговата покојна сопруга исчезнуваат, не можеше да сфати зошто. Неколку недели по ред, тој доаѓаше на гробиштата со свеж букет хризантеми — нејзините омилени — а секогаш наоѓаше само гола, влажна земја, покриена со овенати лисја. Не изгледаше како нешто што го направил ветерот или дождот. Некој ги однесуваше.
Михаил беше педантен и организиран човек. Одлучи да постави камера. Грижливо ја сокри во стар венец врзан за металната ограда покрај споменикот. Таа ноќ не заспа. Не поради страв, туку поради некое непријатно чувство што не можеше да го објасни. Не беше суеверен, но нешто не му даваше мир.
По три дена, картичката од камерата беше полна. Се врати дома, ја вметна во лаптопот и ја пушти снимката.
Она што го виде, го остави без зборови.
На екранот се појави стара жена. Свиткана, со износен капут и волнен шал преку рамениците. Полека се приближуваше до гробот, внимателно ги зеде свежите цвеќиња, ги прегрна… и си замина. Во другата рака држеше мал, рачно изработен венец — од овенати полски цвеќиња и избледени ленти. Го остави на споменикот, се поклони тивко и замина.
Михаил ја прегледа снимката неколкупати. Немаше никакво уништување, никакво вандализирање. Жената не крадеше — таа вршеше некој свој, тивок обред. Прво помисли да пријави кај управата на гробиштата. Но реши да оди сам. Сакашe да ја види.
Чекаше во автомобилот. Пороен дожд тивко чукаше по стаклото. Беше без пет осум кога ја виде силуетата како се појавува од маглата. Излезе и се доближи до неа. Таа застана кога го здогледа, но не се исплаши.
— Зошто го правите тоа? — праша мирно, но цврсто.
— Прости ми, чедо, — рече таа тивко. — Немам никој веќе. Не крадам… вашите цвеќиња изгледаат како штотуку да се купени. А кај мојот Љоша нема ништо. Ви оставам венец што сама го плетам. Со почит, навистина.
Михаил почувствува како му се стега грлото. Љоша… така се викаше неговиот другар од детството, кој загина во сообраќајна несреќа пред многу години. Никогаш не дозна каде е погребан. Сега разбираше — на гробот веднаш до оној на неговата сопруга.
Погледна кон венецот. Беше едноставен, скромен, но направен со љубов.
Тогаш разбираше: не може да се забрани љубов. Дури и кога се изразува преку нешто толку скромно — преместување на цвеќиња од еден гроб на друг.
Од тој ден, Михаил носеше два букета. Еден за неговата сопруга. И еден за Љоша. Никогаш повторно не ја виде жената, но знаеше дека таа сè уште доаѓа. И повеќе не се плашеше дека цвеќињата ќе исчезнат.
Сеќавањето не е камен. Тоа е она што го правиме.
Приказната на Михаил е длабоко трогателна. Потсетува дека дури и во свет полн со загуби, тишина и студ, човечките чувства не исчезнуваат. Љубовта, почитта, грижата — немаат рок. Понекогаш ги наоѓаме на најнеочекувани места: помеѓу два гроба, во рачно плетен венец, во солза на непознат човек.
И можеби, еден ден, некој ќе остави цвет и на нашиот гроб. Не од обврска. Туку затоа што памети.